Bệnh lao (ho lao) là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cướp đi sinh mạng của hơn 1,5 triệu người hằng năm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh này có nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Bệnh lao là do một loại vi khuẩn có tên là Mycobacterium tuberculosis gây ra. Đây là bệnh lây truyền qua đường không khí, mầm bệnh không tồn tại trong tự nhiên và không có vật trung gian truyền bệnh. Bệnh lao có thể xâm nhập vào bất kỳ bộ phận nào của cơ thể như thận, cột sống, tủy xương, hệ thần kinh… nhưng thường gặp nhất là bệnh lao phổi, chiếm 80-85% tổng số ca bệnh.
Bệnh lao phổi là gì?
Bệnh lao là một bệnh truyền nhiễm do vi trùng lao gây nên. Bệnh có thể gặp ở tất cả các bộ phận của cơ thể như lao màng phổi, lao hạch bạch huyết, lao màng não, lao xương khớp, lao màng bụng, lao hệ sinh dịch – tiết niệu, lao ruột, trong đó bệnh lao phổi thường gặp nhất (chiếm 80 – 85%) và là nguồn lây chính cho người xung quanh. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chọn ngày 24/3 hàng năm là Ngày Thế giới phòng, chống lao.
Tại Việt Nam, chiến lược Quốc gia phòng chống lao đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đặt ra mục tiêu không còn bệnh lao, hướng tới loại trừ bệnh lao ra khỏi cộng đồng. Nhân Ngày Thế giới phòng chống lao 24/3 năm nay, Bệnh viện Việt Nam – Thuỵ Điển Uông Bí cung cấp một số điều cần biết về căn bệnh này để cộng đồng có thể hiểu hơn về bệnh lao và góp phần chung tay đẩy lùi dịch bệnh này.
Dấu hiệu của bệnh lao phổi
Người bị mắc bệnh lao phổi thường:
– Ho kéo dài hơn 3 tuần (ho khan, ho có đờm, ho ra máu)
– Đau ngực, thỉnh thoảng khó thở
– Cảm thấy mệt mỏi mọi lúc
– Đổ mồ hôi trộm về đêm
– Sốt nhẹ, ớn lạnh về chiều
– Chán ăn, gầy sút
Khi có các dấu hiệu trên, người bệnh cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Người có nguy cơ mắc bệnh lao phổi
– Người bị suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV, ung thư…
– Người tiếp xúc trực tiếp với nguồn lây, đặc biệt là trẻ em.
– Người mắc các bệnh mạn tính như loét dạ dày tá tràng, đái tháo đường, suy thận mạn…
– Người nghiện ma túy, rượu, thuốc lá.
– Người sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch kéo dài như corticosteroid, hóa chất điều trị ung thư…
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Để chẩn đoán dấu hiệu lao ở phổi, bên cạnh những triệu chứng đặc hiệu, bác sĩ sẽ làm một số xét nghiệm để phát hiện bệnh:
– Lâm sàng: bệnh nhân có biểu hiện ho kéo dài, ho ra máu, sốt nhẹ về chiều hoặc tối, gầy sút cân.
– X-quang: tổn thương xâm nhiễm xuất hiện chủ yếu ở đỉnh phổi.
– Tìm thấy trực khuẩn lao (nhuộm soi hoặc nuôi cấy) thông qua các mẫu bệnh phẩm như đờm, dịch phế quản, dịch màng phổi…
– Tổn thương nang lao trên sinh thiết: sinh thiết phổi, niêm mạc phế quản, hạch
Những đường truyền nhiễm bệnh lao
Bệnh lao phổi rất dễ lây truyền qua đường hô hấp. Người lành có thể mắc bệnh khi tiếp xúc với người bị bệnh lao phổi hoặc chất thải có chứa vi khuẩn lao như: đờm, dãi, nước bọt khi ho, hắt hơi… hay dùng chung đồ với người bệnh lao như khăn mặt, chậu, bát đũa… Ngoài ra, người sống trong môi trường ô nhiễm nhiều khói bụi, ẩm ướt là điều kiện thuận lợi để vi khuẩn lao phát triển và gây bệnh hoặc do ăn phải thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn lao, tiếp xúc với thú nuôi nhiễm lao.
Cách phòng ngừa bệnh lao hiệu quả
Đối với người chưa bị
– Tiêm phòng bệnh lao: Tiêm vắc xin BCG (vắc xin phòng bệnh lao) cho trẻ ngay tháng đầu sau khi sinh theo Chương trình tiêm chủng mở rộng.
– Sử dụng khẩu trang khi đi ra ngoài hoặc khi tiếp xúc với người bệnh lao phổi.
– Che miệng khi hắt hơi, rửa tay sạch sẽ thường xuyên, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
– Không sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh.
Với người đang mắc bệnh lao phổi
Người bệnh phải đeo khẩu trang. Khi ho, hắt hơi phải che miệng, khạc đờm vào chỗ qui định. Đờm hoặc các vật chứa nguồn lây phải được xử lý đúng phương pháp. Tận dụng ánh nắng mặt trời càng nhiều càng tốt cho nơi ở và các vật dụng của người bệnh. Vì vi khuẩn sẽ bị chết dưới ánh nắng mặt trời. Nhưng trong môi trường ẩm thấp, thiếu ánh nắng, vi khuẩn sẽ tồn tại rất lâu.
Phương pháp điều trị bệnh lao
Bệnh lao có thể chữa khỏi hoàn toàn, vì vậy người mắc bệnh lao không cần quá lo lắng về bệnh. Người mắc bệnh lao sẽ được điều trị thuốc chống lao từ 6 đến 12 tháng, chia thành 2 giai đoạn:
– Giai đoạn tấn công: Kéo dài 2 tháng.
– Giai đoạn duy trì: Kéo dài 4 tháng đến 10 tháng.
Người bệnh cần chú ý dùng thuốc điều trị bệnh lao đều đặn. Uống 1 lần vào buổi sáng sau ăn 2 giờ. Ngoài ra, người bệnh cần ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng nhằm tăng sức đề kháng trong quá trình điều trị lao.
