Theo tính toán của các nhà khoa học, một phần lớn trong số 317 thiên thạch sao Hỏa từng rơi xuống Trái đất. Những mảnh thiên thạch này có thể đến từ vụ phun trào của siêu núi lửa ngoài hành tinh Tharsis cách đây 1 triệu năm. Theo đó, thì Tooting là siêu núi lửa lớn nhất sao Hỏa và có thể là lớn nhất Hệ Mặt trời.
Ngọn núi lửa này được hình thành khoảng 1 triệu năm trước, một tiểu hành tinh đã va chạm vào hành tinh đỏ. Nó đã kích hoạt vụ phun trào khủng khiếp từ siêu núi lửa này, theo một nghiên cứu mới công bố trên Nature Communications.
Những vụ núi lửa Sao Hoả phun trào
Tác giả chính của nghiên cứu, chuyên gia thiên thạch Luke Daly từ Đại học Glasgow cho biết Tharsis là một ngọn núi lửa khổng lồ cổ đại. Thật ra gồm hàng nghìn ngọn núi lửa riêng lẻ hợp thành với tổng diện tích gần gấp 3 lần diện tích nước Mỹ. Nó được kiến tạo trong hàng tỉ năm bằng vô số lần bơm magma. Nó nặng đến mức khi hình thành đã làm nghiêng hành tinh tới hơn 20 độ.
Theo National Geographic, manh mối về vụ siêu phun trào của Tharsis đến từ các thiên thạch sao Hỏa được tìm thấy trên Trái đất, đặc biệt là một mảnh nặng tới vài kg rơi xuống Maroc năm 2011. Hầu hết thiên thạch sao Hỏa thuộc một nhóm gọi là shergottit. Hầu hết chúng đều là đá núi lửa có thành phần tương tự, nhưng một số ít, được gọi là “shergottit cạn kiệt”, chứa những dấu hiệu hóa học kỳ lạ.
Những “shergottit cạn kiệt” thiếu các nguyên tố như neodymium và lathanum. Nó vốn không thích liên kết với các khoáng chất trong lớp phủ của sao Hỏa. Đá bề mặt sẽ chứa 2 nguyên tố nói trên. Trong khi đá lớp phủ thì không. Như vậy shergottit cạn kiệt chính là đá lớp phủ.
Núi lửa Sao Hoả tung đất đá đến Trái Đất
Chỉ có 2 cách để đá lớp phủ của một hành tinh có thể di chuyển lên bề mặt. Để rồi bị bắn tung đến hành tinh khác: do kiến tạo mảng xáo trộn vật liệu sâu của lớp phủ lên trên; do một luồng phun trào dữ dội mang vật liệu từ sâu trong lòng hành tinh lên bề mặt. Sao Hỏa không có kiến tạo mảng như Trái đất. Như vậy shergottit cạn kiệt chỉ có thể được đưa lên bề mặt bởi một vụ phun trào núi lửa.
Vụ phun trào ấy mạnh tới nổi đã bắn tung đá đến tận Trái đất. Nó cho thấy đó là một siêu núi lửa Tooting mà theo tính toán của các nhà nghiên cứu. Đây là ngọn núi lửa mạnh nhất Hệ Mặt trời. Tàn tích của Tharisis hiện nay là một miệng núi lửa khổng lồ tên Tooting mà NASA có ý định “chăm sóc” chu đáo.
Dữ liệu về lịch sử núi lửa của sao Hỏa sẽ khiến các nhà khoa học bận rộn. Khi tìm ra tác động của các vụ siêu phun trào có thể gây ra với khí hậu của hành tinh đỏ. Một câu hỏi khác được đặt ra là tại sao Arabia Terra. Đây là nơi duy nhất trên sao Hỏa dường như có những siêu phun trào núi lửa này.
Trên Trái đất, một số núi lửa có khả năng siêu phun trào phân tán trên toàn cầu; tồn tại ở cùng khu vực với các loại núi lửa khác. Vụ siêu phun trào gần đây nhất trên Trái đất xảy ra ở Sumatra, Indonesia, cách đây 76.000 năm.
Những ngọn núi lửa trên Sao Hoả
Sao Hỏa cũng vậy, có rất nhiều loại núi lửa khác. Trong đó hành tinh này có ngọn núi lửa lớn nhất trong Hệ Mặt trời là Olympus Mons. Olympus Mons lớn hơn 100 lần về thể tích so với Mauna Loa. Đây là ngọn núi lửa lớn nhất Trái đất ở Hawaii. Cho đến nay, Arabia Terra là nơi duy nhất có bằng chứng về núi lửa phun trào trên sao Hỏa.
Nhà địa chất Jacob Richardson tại NASA Goddard hy vọng Arabia Terra sẽ cho các nhà khoa học điều gì đó mới mẻ về các quá trình địa chất giúp hình thành các hành tinh, trong đó có sao Hỏa, và các mặt trăng.
“Làm thế nào sao Hỏa có thể làm được điều đó? Làm thế nào một hành tinh nhỏ như vậy có thể làm tan chảy đủ đá. Qua đó để cung cấp năng lượng cho hàng nghìn vụ siêu phun trào tại một địa điểm? Tôi hy vọng những câu hỏi này mang lại nhiều nghiên cứu khác” – ông nói.
